Καρκίνος Παγκρέατος

Γενικά

Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι ο έκτος πιο συχνός εμφανιζόμενος καρκίνος στις γυναίκες παγκοσμίως και ο δέκατος πιο συχνός εμφανιζόμενος καρκίνος στους άνδρες. Η μέση ηλικία εμφάνισης είναι τα 70 – 75 έτη και στην πλειονότητα των περιπτώσεων ο πρωτοπαθής όγκος εντοπίζεται στην κεφαλή του παγκρέατος.

Από την έκταση της νόσου δηλαδή αν είναι περιορισμένη στο πάγκρεας ή αν είναι μεταστατική εξαρτάται και η πρόγνωση όπως και η κατάρτιση του θεραπευτικού πλάνου που θα ακολουθηθεί.

Προδιαθεσικοί – αιτιολογικοί παράγοντες

Υπάρχουν διάφοροι διάφοροι προδιαθεσικοί και αιτιολογικοί παράγοντες που σχετίζονται με την παθογένεση του καρκίνου του παγκρέατος.
Αρχικά υπάρχουν αρκετά κληρονομικά καρκινικά σύνδρομα που μπορεί να σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος. Πιο χαρακτηριστικά τέτοια σύνδρομα είναι το σύνδρομο Peutz-Jehgers και το σύνδρομο που σχετίζεται με μεταλλάξεις στο BRCA1/2 γονίδιο.
Πέραν των γενετικών παραγόντων υπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου του παγκρέατος όπως το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η παρουσία Διαβήτη τύπου ΙΙ και η παρουσία χρόνιας παγκρεατιτιδας.

Συμπτώματα και διάγνωση
Συμπτώματα που μπορεί να εμφανίζονται σε ασθενείς με καρκίνο του παγκρέατος μπορεί να ταξινομούνται στις εξής κατηγορίες συμπτωμάτων.
Αρχικά μπορεί να έχουμε τοπικά συμπτώματα όπως πόνο στην άνω κοιλία, εμφάνιση ικτέρου και διάρροια. Επιπλέον έχουμε τα γενικά συμπτώματα όπως η ανεπιθύμητη απώλεια βάρους και η ανοχή στη γλυκόζη.
Πέραν αυτών μπορεί να έχουμε παρανεοπλαστικά σύνδρομα όπως θρομβοφιλία, θρομβοφλεβίτιδα και άλλα.
Η υποψίας παρουσίας καρκίνου του παγκρέατος απαιτείται η διενέργεια μαγνητικής τομογραφίας άνω κοιλίας συνήθως και μαγνητικής εντεροπαγκρεατογραφίας (MRCP), ενώ σε πολλές περιπτώσεις απαιτείται και η διενέργεια ενδοσκοπικού υπερήχου. Επιπλέον για την ολοκλήρωση της σταδιοποίησης απαιτείται η διενέργεια αξονικής τομογραφίας κάτω κοιλίας, θώρακα και εγκεφάλου. Μέσα από όλα αυτά μπορούμε να εκτιμήσουμε την έκταση της νόσου, αν είναι μεταστατική και αν είναι τοπικά περιορισμένη και δυνητικά εξαιρέσιμη. Αν η νόσος είναι τοπικά περιορισμένη και δυνητικά εξαιρέσιμη δεν απαιτείται λήψη βιοψίας αλλά η βιοψία προκύπτει από το διεγχειρητικό υλικό. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση όπου το χειρουργείο δεν μπορεί να διενεργηθεί είτε καθόλου είτε δεν μπορεί να διενεργηθεί σε πρώτο επίπεδο τότε απαιτείται διενέργεια βιοψίας είτε με ενδοσκοπικό υπέρηχο είτε με καθοδήγηση υπό αξονικό τομογράφο.
Από τη βιοψία μπορεί να προκύψουν είτε εξωκρινείς όγκοι του παγκρέατος (αδενοκαρκινώματα του παγκρέατος) είτε ενδοκρινείς και νευροενδοκρινείς όγκοι του παγκρέατος που συζητούνται σε άλλες ενότητες.

Θεραπευτική Αντιμετώπιση

Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω αρχικά στη θεραπευτική μας προσέγγιση θα πρέπει να διευκρινιστεί αν η νόσος είναι τοπικά περιορισμένη ή μεταστατική και δεύτερον αν είναι τοπικά περιορισμένη αν είναι εξ αρχής δυνητικά εξαιρέσιμη ή όχι.

Σε περίπτωση που η νόσος είναι δυνητικά εξαιρέσιμη τότε αρχικό βήμα είναι το χειρουργείο ακολουθούμενο από 6 μήνες επικουρικής χημειοθεραπείας είτε με το συνδυασμό Gemciatbine/Capecitanine είτε με το σχήμα FOLFIRINOX. Σε περίπτωση που η νόσος δεν είναι εξ αρχής εξαιρέσιμη τότε μπορεί να ξεκινήσουμε αρχικά με τη λήψη της χημειοθεραπείας έτσι ώστε να μειωθεί ο όγκος και να καταστεί δυνητικά χειρουργήσιμος.

Σε περίπτωση όπου έχουμε τοπικά εκτεταμένη νόσο και μη χειρουργήσιμη ή μεταστατική νόσο τότε τα μέσα που έχουμε να χρησιμοποιήσουμε είναι μόνο φαρμακευτικά. Η θεραπεία πρώτης γραμμής είναι χημειοθεραπεία είτε με το συνδυασμό Gemcitabine/Abraxane είτε με το συνδυασμό FOLFIRINOX.
Σε υποτροπή της νόσου ή σε πρόοδο νόσου ως θεραπεία δεύτερης γραμμής μπορεί να χρησιμοποιηθεί το ένα από τα παραπάνω σχήματα ανάλογα με το ποιο έχει χρησιμοποιηθεί στην πρώτη γραμμή. Επίσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν και άλλα χημειοθεραπευτικά σχήματα.

Πέραν ωστόσο των χημειοθεραπειών στους ασθενείς με καρκίνο παγκρέατος μπορούμε να διενεργήσουμε έλεγχο για μεταλλάξεις σε συγκεκριμένα γονίδια που μπορούν να στοχευθούν είτε από στοχευτικούς παράγοντες είτε από ανοσοθεραπευτικά φάρμακα. Οι μεταλλάξεις αυτές είναι στα γονίδια dMMR, NTRK και BRCA1/2. Επί ύπαρξης της πρώτης μπορεί να χορηγηθεί ανοσοθεραπεία και συγκεκριμένα το φάρμακο Pembrolizumab, ενώ αν υπάρχει κάποια από τις άλλες δύο μπορούν να χορηγηθούν στοχευτικοί παράγοντες και συγκεκριμένα τα φάρμακα Larotrectinib ή Entrctinib επί ύπαρξης της δεύτερης (NTRK) και Olaparib επί ύπαρξης της τρίτης (BRCA1/2).

Σημαντικό κομμάτι στην ολιστική αντιμετώπιση και φροντίδα των ασθενών με καρκίνο του παγκρέατος παίζει και η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων που μπορεί να προκύψουν όπως είναι η απώλεια της όρεξης με μεγάλη απώλεια κιλών, η ναυτία και ο εμετός και οι διάρροιες όπως και ο πόνος.