Καρκίνος Νεφρού
Γενικά
Ο καρκίνος του νεφρού είναι από τους συχνότερα εμφανιζόμενος καρκίνους. Η συνηθέστερη ηλικία εμφάνισης είναι στους άνδρες μεταξύ 65 και 70 ετών και στις γυναίκες μεταξύ 70 και 75 ετών.
Τα ποσοστά 5ετούς επιβίωσης είναι κοντά στο 70%, καθώς πολλοί από τους καρκίνους του νεφρού διαγιγνώσκονται σε αρχικά στάδια και μπορούν να είναι ιάσιμη. Επίσης σημαντικό ρόλο στα μεγάλα ποσοστά επιβίωσης των ασθενών με καρκίνο του νεφρού παίζει και το γεγονός της πληθώρας των φαρμακευτικών θεραπευτικών όπλων που έχουν προστεθεί στη θεραπευτική φαρέτρα των ογκολόγων τα τελευταία 5 χρόνια.
Αιτιολογικοί και προδιαθεσικοί παράγοντες – Παθογένεση
Για την παθογένεση του καρκίνου του νεφρού ευθύνονται μεταλλάξεις σε διάφορα γονίδια.
Υπάρχουν διάφοροι αιτιολογικοί παράγοντες που σχετίζονται με την εμφάνιση καρκίνου του νεφρού.
Αρχικά υπάρχουν κάποια σπάνια κληρονομικά καρκινικά σύνδρομα που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του νεφρού.
Πέραν όμως αυτών με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του νεφρού έχουν συσχετιστεί τα κάτωθι:
1. Παχυσαρκία
2. Κάπνισμα
3. Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια
4. Αρτηριακή Υπέρταση
Συμπτώματα και διάγνωση
Οι περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του νεφρού είναι τυχαία ευρήματα σε διαγνωστικούς απεικονιστικούς ελέγχους στους οποίους υποβάλλονται οι ασθενείς για κάποιο άλλο λόγο.
Ωστόσο μπορεί να εμφανίζεται και κάποια συμπτώματα όπως αίμα στα ούρα, πόνο στην περιοχή των νεφρών ή ψηλαφητή κοιλιακή μάζα.
Η διάγνωση του καρκίνου του νεφρού αρχικά είναι απεικονιστική και γίνεται με τη διενέργεια αξονικής τομογραφίας και μαγνητικής τομογραφίας. Η επιβεβαίωση της διάγνωσης απαιτεί πάντοτε βιοψία. Από πλευράς βιοψίας η συντριπτική πλειοψηφία των καρκίνων του νεφρού είναι οι λεγόμενοι διαυγοκυτταρικοί καρκίνοι του νεφρού. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν άλλοι ιστολογικοί τύποι όπως οι χρωμόφοβοι καρκίνοι του νεφρού οι θηλώδεις καρκίνοι του νεφρού και οι μυελοειδείς καρκίνοι του νεφρού. Επίσης μπορεί σε σπάνιες περιπτώσεις να έχουμε εμφάνιση όγκων πολύ χαμηλής κακοήθειας όπως το ογκοκύττωμα ή το αγγειομυολίπωμα. Οι διαυγοκυτταρικοί καρκίνοι του νεφρού αποτελούν το 85 – 90% όλων των περιπτώσεων καρκίνου του νεφρού, ενώ όλοι οι άλλοι ιστολογικοί τύποι το υπόλοιπο 10 -15% των περιπτώσεων.
Θεραπευτική Αντιμετώπιση
Η θεραπευτική αντιμετώπιση των καρκίνων του νεφρού αρχικά εξαρτάται με το αν η νόσος είναι τοπικά περιορισμένη ή μεταστατική.
Αν η νόσος είναι τοπικά περιορισμένη και εγχειρίσιμη τότε η χειρουργική εξαίρεση της νόσου είναι η θεραπεία εκλογής. Η χειρουργική εξαίρεση μπορεί να αφορά είτε σε μερική νεφρεκτομή είτε σε ολική ριζική νεφρεκτομή.
Άλλες αφαιρετικές διαδικασίες (π.χ. κρυοθεραπεία, αφαίρεση me ραδιοσυχνότητες [RFA]) μπορεί να είναι μια σημαντική εναλλακτική λύση για ασθενείς με σχετικά μικρές νεφρικές μάζες που δεν είναι υποψήφιοι για χειρουργική επέμβαση.
Σε προσεκτικά επιλεγμένους ασθενείς που παρουσιάζουν εξαιρέσιμο πρωτοπαθή όγκο και ταυτόχρονη μεμονωμένη μετάσταση, η χειρουργική εκτομή της μετάστασης, σε συνδυασμό με ριζική νεφρεκτομή, μπορεί να είναι θεραπευτική.
Έως τώρα στους ασθενείς με εξαιρέσιμη νόσο δεν απαιτούνταν κάτι παραπάνω εκτός από παρακολούθηση. Σύμφωνα με μία τελευταία μελέτη που δημοσιεύτηκε το Δεκέμβριο του 2021 οι ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε αφαίρεση του όγκου έχουν σημαντικό όφελος από τη χορήγηση ανοσοθεραπείας για ένα χρόνο μετά το χειρουργείο. Συγκεκριμένα η ανοσοθεραπεία αυτή είναι το φάρμακο Pembrolizumab. Το όφελος που έχουν οι ασθενείς από τη λήψη του φαρμάκου αυτού είναι ότι αυξάνει την πιθανότητα να παραμείνουν ελεύθεροι νόσου για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Η συγκεκριμένη ένδειξη του φαρμάκου έχει πάρει έγκριση στις ΗΠΑ και σύντομα αναμένεται να πάρει έγκριση και στην Ευρώπη.
Όσον αφορά τώρα τους ασθενείς με μεταστατική νόσο ή με μη εγχειρίσιμη νόσο οι θεραπευτικές επιλογές τις οποίες έχουμε είναι πάρα πολλές. Στην πραγματικότητα στο μεταστατικό καρκίνο του νεφρού μαζί με τον μεταστατικό καρκίνο του πνεύμονα είναι οι δύο περιπτώσεις όγκων στις οποίες την τελευταία δεκαετία έχει παρουσιαστεί η μεγαλύτερη εξέλιξη στη διαφοροποίηση του θεραπευτικού τοπίου με την προσθήκη πάρα πολλών νέων θεραπευτικών συνδυασμών στη φαρέτρα του ογκολόγου.
Ο καρκίνος του νεφρού είναι από τους λίγους καρκίνους στους οποίους η χημειοθεραπεία δεν έχει κανένα ρόλο και δεν είχε πότε καμία δραστικότητα. Για την αντιμετώπιση του καρκίνου του νεφρού αυτή τη στιγμή υπάρχουν στη διάθεση των ογκολόγων ανοσοθεραπευτικά φάρμακα και πολλοί στοχευτικοί παράγοντες. Στην πραγματικότητα υπάρχουν πολλές θεραπευτικές επιλογές οι οποίες προκύπτουν από το συνδυασμό ανοσοθεραπευτικών φαρμάκων μεταξύ τους ή ανοσοθεραπευτικών φαρμάκων με στοχευτικούς παράγοντες. Αυτοί οι συνδυασμοί συνήθως χρησιμοποιούνται ως πρώτης γραμμής θεραπευτικές προσεγγίσεις. Ως δεύτερης ή τρίτης γραμμής θεραπευτικές προσεγγίσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε κάποια ανοσοθεραπευτικά φάρμακα είτε στοχευτικοί παράγοντες, τα οποία χορηγούνται μόνα τους είτε σε συνδυασμό. Για την κατάλληλη για τον κάθε ασθενή αγωγή πάντοτε τον τελικό λόγο έχει ο ογκολόγος.
Οι παραπάνω θεραπευτικές προσεγγίσεις αφορούν κατά βάση τους ασθενείς με διαυγοκυτταρικούς καρκίνους του νεφρού, που αποτελούν και τη συντριπτική πλειονότητα των ασθενών με καρκίνο του νεφρού. Οι ασθενείς με χρωμόφοβο ή θηλώδη καρκίνο του νεφρού αντιμετωπίζονται με σχεδόν τις ίδιες θεραπευτικές στρατηγικές.
Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελούν οι μυελοειδείς καρκίνοι του νεφρού, οι οποίοι είναι εξαιρετικά σπάνιοι και πολύ επιθετικοί. Αποτελούν λιγότερο από το 0,5% όλων των όγκων του νεφρού και είναι η μοναδική περίπτωση καρκίνων των νεφρού που ανταποκρίνονται στη χορήγηση χημειοθεραπείας και όχι στοχευτικών παραγόντων. Είναι δηλαδή η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα. Επίσης τελευταίες μελέτες έχουν δείξει ότι οι όγκοι αυτοί έχουν κάποια ανταπόκριση και στη χορήγηση ανοσοθεραπείας.
Τα ογκοκυτώματα και τα αγγειμυολιπώματα είναι σπάνιοι όγκοι του νεφρού πολύ χαμηλής κακοήθειας. Συνήθως η αντιμετώπιση έγκειται στη αφαίρεση του όγκου χειρουργικά. Στα αγγειμυολιπώματα εναλλακτικές μπορεί να αποτελούν ο εμβολισμός ή η χορήγηση ενός στοχευτικού παράγοντα που ονομάζεται everolimus.